Cho vay lãi, có bị truy cứu trách nhiệm hình sự ?

Chào công ty  Uplaw, tôi có chút vấn đề rất mong được quý công ty giải đáp.

Tôi có cho một người ở làng vay 30.000.000 vnđ để kinh doanh, lãi suất 5 nghìn/ngày/triệu. Lãi quá hạn được ghi rõ gấp 10 lần (50.000 vnđ/ngày/triệu) được thỏa thuận và ghi rõ trên giấy vay. Xin hỏi: Trong trường hợp của tôi có phải là người cho vay nặng lãi không? Tội cho vay nặng lãi được pháp luật xử lý như thế nào?

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến công ty Uplaw, Vấn đề bạn hỏi chúng tôi xin được tư vấn như sau

1. Căn cứ pháp lý

Bộ luật dân sự 2015

Bộ luật hình sự 1999

2. Giải quyết vấn đề

Căn cứ theo Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 quy định về lãi suất của khoản vay do các bên tự thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay. Lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Lãi suất hiện tại của hai bên đang thỏa thuận là 5.000 đồng/ngày/1 triệu tức là 150.000 đồng/ngày/30 triệu. Như vậy, một tháng người vay sẽ phải thanh toán tiền lãi trên khoản tiền vay cho bạn là: 150.000 x 30 ngày = 4.500.000 đồng

Tỷ lệ lãi suất cho vay 1 tháng là: 4.500.000 : 30.000.000 = 0,15 (tức là 15%/ tháng)

Mức lãi suất theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 hiện tại cao nhất là 20%/năm tức là 1,67%/tháng. Như vậy, so với mức lãi suất mà bạn cho vay đang gấp 8,98 lần so với mức cao nhất mà pháp luật cho phép. Đối với lãi suất quá hạn, bên cho vay có yêu cầu phải trả lãi quá hạn gấp 10 lần, là 50.000 đồng/triệu/ngày, tương đương với 150%/tháng, 1800%/năm. Như vậy vượt quá 10 lần cho phép của pháp luật. Lãi suất là tỷ lệ phần trăm nhất định sinh ra từ giao dịch cho vay giữa các bên. Số tiền này được gọi là tiền lãi mà người vay tiền cần phải trả thêm cho người cho vay. Cụ thể, lãi suất sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm nhân với số tiền gốc theo một thời gian cụ thể được quy ước giữa 2 bên. Lãi suất theo quy định trong pháp luật dân sự bao gồm lãi suất gốc và lãi suất quá hạn. Như vậy, trong trường hợp bên cho vay thoả thuận lãi suất quá hạn vượt quá mức lãi suất mà pháp luật cho phép cũng bị coi là vi phạm về tiền lãi cho vay.

Căn cứ theo quy định tại Điều 163 Bộ luật hình sự 1999 về tội cho vay lãi nặng:

"Điều 163. Tội cho vay lãi nặng.

1. Người nào cho vay với mức lãi suất cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ mười lần trở lên có tính chất chuyên bóc lột, thì bị phạt tiền từ một lần đến mười lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến một năm.

2. Phạm tội  thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ sáu tháng  đến ba năm.

3. Người phạm tội  còn có thể bị phạt tiền từ một lần đến năm lần số lợi bất chính, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm."

Mức lãi suất cho vay cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ 10 lần trở lên sẽ bị truy tố trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng. Việc cho vay có tính chất chuyên bóc lột, tính chất này được hiểu là người phạm tội lợi dụng việc cho vay, lợi dụng hoàn cảnh khó khăn, quẫn bách của người đi vay để cho vay với lãi suất cao nhằm thu lợi bất chính mà thực chất là bóc lột người đi vay. Tính chất chuyên bóc lột của hành vi cho vay lãi nặng có thể được thể hiện ở chỗ: người phạm tội thực hiện hành vi cho vay lãi nặng nhiều lần, hành vi mang tính chuyên nghiệp, người phạm tội lấy việc cho vay lãi nặng làm một nghề kiếm sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính. Tùy từng mức độ hành vi mà có thể bị xử lý theo các khung:

- Phạt tiền từ một lần đến mười lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến một năm

- Có thu lợi bất chính thì phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm

- Có thể bị phạt tiền từ một lần đến 5 lần số lợi bất chính, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.

Như vậy, đối với trường hợp thoả thuận lãi suất gốc là 15%/tháng, cao gấp 8,98 lần so với mức pháp luật cho phép nhưng lãi suất quá hạn là 150%/tháng gấp 89,8 lần so với mức cao nhất mà pháp luật cho phép, có tính chất bóc lột và thuộc trường hợp cho vay nặng lãi và có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng. Đồng thời, đối với phần lãi suất vượt quá trong hợp đồng cho vay sẽ bị coi là vô hiệu.

Trên đây là nội dung tư vấn của công ty Uplaw về hoạt động cho vay lãi, mọi vướng mắc các bạn có thể liên hệ trực tiếp với công ty để được giải đáp cụ thể hơn .

Trân trọng.